Fors meer jongeren verlaten school zonder startkwalificatie

Een groeiende groep jongeren in Nederland volgt geen onderwijs én heeft het niveau dat de overheid ziet als 'startkwalificatie' niet behaald. Uit CBS-cijfers blijkt dat het aantal jongeren voor wie dit geldt in drie jaar tijd met zo'n 50.000 is toegenomen. Dat is een stijging van bijna 40 procent.

De overheid streeft ernaar dat jongeren op zijn minst havo, vwo of mbo-2 afronden. Wie lager is opgeleid dan dat, maakt beduidend minder kans op een goede vaste baan. De cijfers van het statistiekbureau laten echter ook zien dat het grootste deel van deze jongeren tot 27 jaar wel werk heeft, al gaat het vaker om een flexibel contract dan bij jongeren die wel een startkwalificatie hebben.

Leraren maken zich grote zorgen over hun leerlingen. Na jaren thuis zitten door corona, merken ze dat scholieren minder goed kunnen leren en zelfs apathisch lijken. Wiskundeleraar Matthijn Tromp trok aan de bel:

1:58

Leraren maken zich grote zorgen na twee jaar corona: 'Leerlingen zijn moeilijk te motiveren'

Van de groep die niet naar school gaat en geen startkwalificatie heeft, zijn er 54.000 ook niet aan het werk. Volgens de CBS-cijfers is ongeveer een op de drie wel op zoek naar een baan. Het grootste deel van deze jongeren is niet beschikbaar voor werk; ze horen niet tot de beroepsbevolking. "Ziekte of arbeidsongeschiktheid was hiervoor de meest genoemde reden", legt het statistiekbureau uit.

Psychische problemen

Een sluitende verklaring voor de toename kan het CBS niet geven, daarvoor is meer onderzoek nodig. Hoofdsocioloog Tanja Traag kan wel meerdere factoren noemen die een rol kunnen spelen. Zo laten veel onderzoeken zien dat "een aanzienlijk deel van de jongeren het mentaal zwaar heeft gehad" tijdens de coronapandemie en ook daarna nog. Juist psychische problemen zijn vaak een reden om met een opleiding te stoppen: in 2022 gold dat voor ongeveer een kwart van de jongeren die stopten met school of studie.

Lees ook:

Advies aan kabinet: doe meer tegen verkeerde studiekeuzes

Coronajaren

In de jaren voor de pandemie was ook al een stijging te zien in het vroegtijdig schoolverlaten. Die trend werd tijdens de coronajaren gedempt, mede doordat de centrale eindexamens niet doorgingen, waardoor bijvoorbeeld meer jongeren aan een mbo-opleiding begonnen. Traag noemt het "goed mogelijk" dat sommige van die jongeren "het uiteindelijk toch niet gered hebben of tot de conclusie kwamen dat ze een verkeerde keus hebben gemaakt".

De groep jongeren die geen onderwijs volgt, maar wél het gewenste minimale niveau heeft behaald, is eveneens toegenomen. In de afgelopen drie jaar kwamen er in deze categorie 72.000 jongeren tussen de 15 en 27 jaar bij. In totaal gaat het nu om bijna 700.000 mensen.

ANP