Zelfbruiner gebruiken: is dat echt zo schadelijk als gedacht?

De zon schijnt de afgelopen weken al lekker, maar toch zijn er nog genoeg mensen die een kleurtje op een andere manier proberen te krijgen. Denk aan de zonnebank, of een zelfbruiner. Het lijkt zelfs erop dat de zelfbruiner weer een stuk populairder is geworden. Maar is de zelfbruiner zo schadelijk als je soms online leest? We vroegen het aan hoogleraar oncodermatologie Klara Mosterd.

En ja, zegt Mosterd, zelfbruiner kan schadelijk zijn, maar niet per se door de stoffen die in het goedje zitten. Je hebt de schade eigenlijk zelf in de hand. Hoe zit dat dan?

"Laten we eerst even duidelijk maken dat zelfbruiner altijd minder schadelijk is dan de zonnebank of de zon." Over de zon(nebank) en de risico's op huidkanker is namelijk veel bekend. Maar toch zitten er ook risico's aan het goedje dat je melkflesbenen iets minder spierwit maakt.

Gedrag

Zelfbruiner heeft namelijk een mogelijk schadelijk effect qua gedrag. "Door de zelfbruiner hebben mensen het gevoel dat ze al een kleurtje hebben opgebouwd, dat hun huid al wat 'gewend is'", legt Mosterd uit.

En daardoor gaan mensen zich ook zo gedragen. "Die denken dan: ik ben niet helemaal wit meer, ik hoef me ook niet meer zo goed in te smeren met zonnebrandcrème."

Maar zo werkt het niet, zegt Mosterd. De cellen die je aanmaakt door in de zon bruin te worden, zijn namelijk helemaal anders dan de cellen die geraakt worden door de zelfbruiner. "Het kleurtje wat we opdoen in de zon, is het gevolg van meer pigmentaanmaak door pigmentcellen, die ook de huid weer beschermen om verdere schade te voorkomen. De zelfbruiner zorgt alleen voor een kleuring van de bovenste huidcellen zonder beschermend effect."

En daar maakt Mosterd zich zorgen over. "Zonder dat je het weet, kan je huid veel meer schade oplopen."

Daarnaast blijkt ook uit onderzoek dat mensen die zelfbruiner gebruiken ook vaker houden van een kleurtje dan gemiddeld. Deze mensen zoeken dus sowieso vaker de zon(nebank) op en "dat zorgt opgeteld bij elkaar voor risico's".

En dat stofje DHA dan?

Dan over de stoffen in het goedje. In zelfbruiner wordt gebruik gemaakt van het stofje dihydroxyaceton (DHA). Deze stof zorgt voor de bruine kleur, omdat aminozuren in de bovenste huidlaag reageren op de DHA. Door die reactie wordt melanoidine aangemaakt. Het is dus geen kleurstof in de zelfbruiner die zorgt voor de bruine kleur.

Over die DHA gaan nogal wat geruchten de ronde. Maar die zijn vaak helemaal niet waar, zegt Mosterd. "Er is nog nooit jarenlang onderzoek gedaan. De onderzoeken die tot nu toe zijn uitgevoerd, waren niet op mensen maar in een petrischaaltje."

Uit die onderzoeken blijkt wel dat er een reactie wordt gezien in een cel als je DHA toevoegt. "Dus de cel reageert op het goedje. Het is een vergelijkbare reactie die je ziet bij bijvoorbeeld beschadiging van de huid." Maar of diezelfde reactie in een cel ook optreedt bij een mens, is onduidelijk. Die onderzoeken zijn nog niet uitgevoerd.

De conclusie? Je kunt een zelfbruiner gewoon gebruiken, maar wees je ervan bewust dat dat kleurtje dus geen bescherming geeft. Insmeren blijft belangrijk, ook bij een matig zonnetje.