Europese boeren protesteren massaal, maar waarom eigenlijk?

Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa zijn er acties van boeren. De afgelopen tijd waren er protesten in onder meer België, Duitsland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Polen, Portugal, Slowakije en Spanje. Maar waar zijn ze nou zo boos over?

Vorige week woensdag begonnen de boeren in Overijssel met een protest, omdat de provincie ondanks de boerenprotesten vasthoudt aan het bemestingsverbod. Ongeveer tweehonderd boeren kwamen op trekkers naar het provinciehuis in Zwolle. Ze overhandigden de BBB-gedeputeerde daar een pamflet met acht eisen. Eén daarvan is het intrekken van het bemestingsverbod op provinciale pachtgrond.

Voor het tweede jaar op rij geldt dat verbod in Overijssel op landbouwgrond die boeren huren van de provincie. Die doet dit om af te kunnen zien van handhaving bij de zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die buiten hun schuld om niet beschikken over de vereiste natuurvergunning om een beperkte hoeveelheid stikstof uit te stoten.

Snelwegen geblokkeerd

In de dagen daarna gingen boeren ook naar de provinciehuizen in Drenthe, Groningen, Gelderland, Utrecht en Noord-Brabant. Afgelopen weekend blokkeerden ze diverse snelwegen, nadat Belgische en Nederlandse boeren eerder al grensovergangen hadden geblokkeerd.

Op meerdere plekken staken actievoerders hooibalen of afval in brand, wat leidde tot afgesloten rijstroken. In de buurt van een van de acties bij de A12 in Veenendaal gebeurde maandagavond een ongeluk met meerdere voertuigen. De politie onderzoekt of de boerenactie in de buurt een rol speelde.

FDF en Agractie

Een woordvoerder van Farmers Defence Force laat aan Hart van Nederland weten dat zij niet zelf achter de acties zitten. "Dit wordt plaatselijk gedaan door appgroepen, waar soms wel FDF'ers in kunnen zitten." FDF-leider Mark van den Oever zei eerder in een filmpje wel dat landbouwminister Piet Adema "in het middelpunt van de belangstelling" komt te staan tijdens de felle boerenacties.

Ook boerenorganisatie Agractie wil niet inhoudelijk ingaan op de boerenacties die maandagavond op meerdere plekken waren in het land. "Het lijkt ons verstandig dat acties plaatsvinden binnen het demonstratierecht", zegt Agractie-voorman Bart Kemp dinsdag. Op de vraag of dat maandag het geval was, wil hij niet ingaan. De acties waren niet door Agractie georganiseerd en het is volgens de boerenorganisatie aan anderen om te bepalen of ze binnen de wet pasten.

Agractie-voorman Kemp zegt liever over de problemen en frustratie van boeren te praten dan over de manier waarop acties worden gevoerd. Hij zegt de frustraties van boeren te begrijpen en vindt het belangrijk dat er snel een nieuwe regeringscoalitie komt met "een minister die structureel zaken gaat oplossen".

Tegen de regels

Ook in de rest van Europa is het onrustig op het boerenvlak. Zo geven Spaanse boeren aan dat hun bedrijven ten onder gaan door "verstikkende Europese regels" met betrekking tot klimaat en milieu, door steeds hogere kosten, stijgende energie-, transport- en kunstmestprijzen en door hoge belastingen. Bovendien voert de EU veel landbouwproducten in uit bijvoorbeeld Oekraïne waar boeren weinig last hebben van de Europese regels.

In ieder land ligt de focus weer op een ander probleem, maar vaak hebben de protesten te maken met Europese regelgeving. De protesterende boeren in Nederland zeggen bijvoorbeeld zich zorgen te maken over de "stapeling van regels" waarmee ze te maken hebben, onder meer als gevolg van de Europese Green Deal.

Export binnen Europa

Ondertussen is Nederland nog steeds een grote speler op de wereldwijde voedselmarkt, mede dankzij de Europese samenwerking. In 2022 exporteerden onze boeren voor ruim 122 miljard euro aan landbouwgoederen. Daarvan ging 69,7 procent naar landen binnen de Europese Unie.

Daarnaast werd er voor 11,9 miljard aan zuivel en eieren geëxporteerd, en voor 11 miljard euro aan vlees en eetbare slachtbijproducten. Hierbij groeit de export naar andere EU-landen de afgelopen jaren flink.

Hart van Nederland/ANP