Inflatie simpel uitgelegd: waarom is alles zo takkeduur?

De prijzen stijgen deze maand minder hard. De tijden van torenhoge inflatie lijken voorlopig voorbij, maar dat betekent niet dat de huidige prijzen ineens makkelijk te betalen zijn. Hoe zit het ook alweer?

Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) berekent iedere maand het inflatiecijfer. Dat doen ze door de prijzen bij te houden van allerlei producten en diensten die we kunnen kopen, van eten in de supermarkt tot de kosten van een loodgieter, en van de prijs van je energierekening tot hoeveel je betaalt voor het laten repareren van je schoenen.

Voor al die dingen waar we geld aan kunnen uitgeven wordt bekeken hoe duur het nu is, en hoe duur het vorig jaar was in dezelfde maand. Het verschil tussen die twee bedragen noemen we het inflatiecijfer. Als de prijzen te snel oplopen en het salaris stijgt niet voldoende mee, dan komen mensen in de problemen.

Door de hoge inflatie zijn de prijzen in de supermarkt voor veel mensen niet meer op te brengen. Bijna de helft van de Nederlanders heeft moeite met rondkomen:

1:31

Bijna helft Nederlanders heeft moeite met rondkomen door hoge inflatie

Hoe werkt inflatie?

De inflatie in juni 2023 is volgens het CBS ingeschat op 5,7 procent. Dat is iets lager dan het cijfer van mei, toen was het nog 6,1 procent. En een heel stuk lager dan september en oktober van vorig jaar, toen de inflatie boven de 14 procent uitkwam.

Maar eigenlijk moet je de cijfers vergelijken met die van juni 2022. Het inflatiecijfer van deze maand betekent namelijk dat consumentenproducten 5,7 procent duurder zijn dan in dezelfde maand van het vorige kalenderjaar.

Vorig jaar juni was de inflatie 8,6 procent. Dan klinken de laatste cijfers als een verbetering, maar in feite betekent het dat alles wat je koopt al twee jaar achter elkaar een stuk duurder is geworden. En de stijging van dit jaar komt bovenop de stijging van vorig jaar. Bij elkaar zijn producten dus sinds juni 2021 bijna 15 procent duurder. En er zijn niet veel mensen die de afgelopen twee jaar 15 procent meer zijn gaan verdienen.

Waarom is de inflatie zo hoog?

Dat het inflatiecijfer vorig jaar zo extreem hoog opliep heeft twee grote redenen: de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Over de coronacrisis meldt De Nederlandsche Bank het volgende: "Toen de economie daarna weer opstartte en de vraag naar allerlei producten en diensten toenam, konden bedrijven niet snel genoeg aan materialen en mensen komen om die te kunnen leveren. Daardoor ontstond een groot tekort aan producten en diensten."

De oorlog in Oekraïne zorgde er vervolgens voor dat de tekorten nog verder opliepen. Met name de prijs van gas en olie zullen veel mensen in hun portemonnee hebben gevoeld, bij het betalen aan de pomp of bij het zien van hun energierekening.

Is inflatie gunstig?

Een klein beetje inflatie is goed voor de economie. Als de prijzen dalen loert er namelijk een ander gevaar: deflatie. Dan gaan mensen en bedrijven wachten om dingen te kopen. Het is immers een week later waarschijnlijk een stuk voordeliger. Maar als niemand meer iets verkoopt, komt de economie stil te liggen.

De Europese Centrale Bank (ECB) streeft daarom naar een inflatiecijfer van rond de 2 procent. Dan is er een veilige marge om te zorgen dat er geen deflatie komt, maar zijn spullen en diensten nog wel betaalbaar.

Wat kunnen we doen tegen inflatie?

Aan sommige factoren kan de ECB weinig veranderen. De oorlog in Oekraïne zullen ze niet eigenhandig kunnen stopzetten. Wel proberen ze het inflatiecijfer te beïnvloeden, bijvoorbeeld door de rente te verhogen. Dan is het duurder om geld te lenen, maar aantrekkelijker om geld te sparen. Mensen en bedrijven geven minder geld uit, waardoor de inflatie zou moeten dalen.

President Christine Lagarde heeft eerder deze week al aangegeven dat de strijd tegen inflatie nog niet is gestreden, en dat de rente volgende maand opnieuw met 0,25 procent wordt verhoogd.

Hart van Nederland/ANP