Einde van het Haagse koffiehuis? Plekken voor 'authentieke Hagenees' verdwijnen uit straatbeeld

De Haagse koffiehuizen, ooit bruisende ontmoetingsplekken voor werklui en Hagenezen, verdwijnen in rap tempo uit de stad. In 20 jaar tijd is het aantal koffiehuizen gehalveerd, vervangen door moderne koffiezaken of simpelweg gesloten door de eigenaren. Wat blijft er nog over van deze typische Haagse cultuur? 

De oorsprong van de Haagse koffiehuizen gaat terug tot de 19de eeuw, toen werklui in de vroege ochtend samenkwamen voor een kop sterke koffie of een broodje bal. Volgens koffiehuis eigenaar Sjaak Oudenbroek zijn het de laatste plekken waar je de "authentieke Hagenees" nog tegenkomt.

Bij Koffiehuis Sjaak, waar "geitenkaas en havermelk" niet welkom zijn, hangt nog de oude sfeer. Hier geen laptops of hippe lattes, maar simpelweg koffie en een broodje halfom (een broodje met pekelvlees en gekookte lever) en dan natuurlijk rijkelijk belegd. Volgens Sjaak behoort zijn koffiehuis tegenwoordig nog tot een van de weinige. 

Ook voor koffiehuisgast Henk draait het koffiehuis om meer dan koffie. "Je krijgt een clubhuisgevoel hier", zegt hij. "Een lekker bakkie pleur voor weinig. Alles wordt hier opgelost en iedereen gaat met een glimlach de deur uit." Het koffiehuis biedt voor velen een gevoel van verbondenheid en biedt echt iets anders dan een modern café waar bijvoorbeeld wel alcohol wordt geschonken.

Reddingsplan: koffiehuis op de erfgoedlijst?

Ralf Sluijs, raadslid van de lokale partij Hart voor Den Haag, maakt zich zorgen over de toekomst van de traditionele koffiehuizen. Hij ziet de plekken langzaam verdwijnen en pleit voor bescherming door de koffiehuizen op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed te plaatsen.

"Alle wereldproblemen passen erin en met een bakkie pleur zijn ze zo opgelost", zegt Sluijs. "Dat maakt ze zo uniek, waardoor wij zeggen zet ze op de lijst van Cultureel Erfgoed, dan kunnen we ze ook wat meer beschermen", aldus Sluijs. Koffiehuizen hebben volgens hem "heel veel bestaansrecht en wij doen er alles aan om dat te verlengen".

Lees meer:

Cafés in zwaar weer: restaurants en cateringbedrijven komen in de plaats

De gemeente Den Haag erkent de waarde van de Haagse koffiehuizen. In een schriftelijke reactie is te lezen: "Wij krijgen wel signalen dat de behoefte van klanten verandert, maar daar hebben wij als gemeente geen invloed op en daar doen we ook geen onderzoek naar", aldus de gemeente.

Koffiehuizen worden gezien als kiosken, met dezelfde regelgeving als andere horecapaviljoens. In 2016 zijn deze regels gemaakt om duidelijkheid te scheppen voor ondernemers. In 2025 volgt een evaluatie van het kioskenbeleid.

In Den Haag is er geen officiële manier om immaterieel erfgoed, zoals de cultuur van de koffiehuizen, te beschermen. "In de gemeente Den Haag is er geen formele status om immaterieel erfgoed te beschermen. Als gemeente kunnen we wel een gebouw een beschermde monumentale status geven. Dan wordt het een gemeentelijk monument, maar daarmee bescherm je niet de invulling en sfeer", aldus de gemeente. 

Onzekere toekomst

Oudenbroekgaat de deuren van zijn koffiehuis in ieder geval nog niet sluiten. "Ik ga door zolang ik het leuk vind", zegt hij. Voor Oudenbroek en vele Hagenezen met hem blijft het nog onzeker of deze typisch Haagse cultuur kan overleven of dat de koffiehuizen straks tot een ver verleden behoren.